Endüstriyel anlamda “mermer”; kesilip parlatılabilen her cins taş mermer olarak kabul edilmektedir. Taşın cinsi ve içeriği ne olursa olsun büyük ebatta blok elde edilebilme, kesilme ve cilalanma gibi özellikler göstermesi, o taşın mermer olarak kabul edilmesine kafi gelmektedir. Bunlardan granit, diyabaz, lösitli siyenit, fanolit ve serpantinler gibi magmadan türeyen kayaçlar da bu suretle mermer tanımının içine girmektedir.
5 Haziran 2004 tarihli ve 25483 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Maden Kanununda Mermer; II. Grup madenler; Mermer, Dekoratif taşlar, Traverten, Kalker, Dolomit, Kalsit, Granit, Siyenit, Andezit, Bazalt ve benzeri taşlar içerisinde yer almaktadır.
Kristalize kalkerler (kireçtaşları)
Kimyasal çökelme veya içine kalkerli organik bakiyelerin girmesi ile meydana gelen bu cins mermerler, sonradan kristalleşirler. Bu arada bünyelerine grafit, kil, demir ve değişik metal oksitleri alabilirler. Bazı cinslerinde fosillere de rastlanır. Tektonik breşler ve pudingler de bu gruba dahildirler. Kristalize kalkerlerin birçokları tektonik hareketlerin tesiriyle değişik yön ve doğrultularda çatlar ve kırılırlar. Sonradan bu çatlak ve kırıklar madensel bir çimento ile dolar. Böylece tektonik breşler ve breşimsi mermerler meydana gelmiş olur.
Travertenler
CaCO3'lü magma getiriminin (sıcak kaynak suları) atmosferle temas ettikleri yeryüzüne çıkış yerlerinde çıkış anındaki basınca, suyun sıcaklığına ve içerdikleri madensel tuzların yoğunluğuna bağlı olarak amorf veya çok küçük kristalcikler halinde CaCO3'lü çökelek meydana getririrler. Magma suyunun sıcaklığı çok fazla ve kalsiyum bikarbonat oranı çok yüksek olursa; çökelme hızla meydana gelecektir. Bu şekilde meydana gelen oluşuma traverten çökelmesi denir. Bu taşların hafif veya fazla miktarda bitki sap ve yaprakları ayrıca deniz ve kara canlılarının fosillerini içerenlerine "Kalker Tüfü" denir. Kalker Tüflerine en güzel örnek; dünyada eşsiz olduğu bilinen ve sadece Türkiyede Kütahya çevresinde çıkartılan üreticisine göre chocolate veya cappuccino adıyla anılan türdür. Travertenler inşaat bakımından önemli kayaçları teşkil ederler. bunlar büyük bloklar halinde uygulandığı gibi, kesmek suretiyle kaplama malzemesi olarak da kullanılırlar.
TRAVERTEN UYGULAMA TÜRLERİ : Honlama Nedir? Traverten fayansın yüzeyinin belli başlı aşındırıcılarla yarım at hale getirilmesine Honlama denir. iyibir honlanmış yüzey saten dokusunu andırır. Ne ışığı yansıtacak kadar parlak, ne de kaba mat bir yüzey. Cilalama Nedir? Traverten fayansın yüzeyinin belli başlı aşındırıcı gruplar ile ışığı yansıtacak kadar mükemmel pürüzsüz bir yüzeye ulaştırılmasına cilalama denir. Fırçalama ( Patinato ) Nedir? Traverten fayansın yüzeyinin özel aşındırıcı fırçalar ile eskitilmiş bir doku kazanıncaya kadar aşındırılmasına Fırçalama yada Patinato denir. Kenar Kırma Nedir? Traverten fayansın kenarlarının mekanik işlemler sayesinde hafifçe kırılarak antik, eskitilmiş bir doku kazanmasına kenar kırma denir. Fırçalama işlemi ile iyi bir ikili oluşturur. Eskitme - Tamburlama Nedir? Traverten ürünlerin çağlar boyunca maruz kalacağı erozyon ve eskimiş görünümünün mekanik yollar ile kazandırılmasına Eskitme veya Tamburlama denir. Dolgu Nedir? Travertenin bünyesinde doğal olarak bulunan boşlukların veya gözeneklerin özel çimento veya kimyasal maddeler ile doldurulmasına Dolgu denir. Cross - Amerikan Kesimi Nedir? Travertenin tabakalarına parelel olarak yapılan kesime Cross veya Amerikan kesimi denir. Bu tip kesim daha az hareketle ve durağan bir doku görünümü verir. Su yolları görünmez. Damar - Vein Kesim Nedir? Travertenin tabakalarına dik olarak yapılan kesime verilen ad'tır. Travertenin tüm doğal güzelliği ve çizgisel yapısallığı göz ününe serilir.
Oniks Mermerler
Magma getirimi CaCO3'lü suyun sıcaklığı oldukça düşük, içeriği bakımından daha fazla madeni tuzlar içermekte ve su miktarı da az ise; çökelme işlemi daha yavaş bir şekilde gerçekleşecektir. Bu şartlarda meydana gelen taş; kristalize, yoğun ve oldukça saydamdır. Bu taşlara onik mermer veya "Su Mermeri" denilmektedir. Genellikle beyaz, kırmızı, sarı ve yeşil renkte olup yarı saydamdırlar. Işık 1-3,5 cm derinliğine geçebilir. Gerçek Oniks; bileşimi silis olan bir Kalsedun taşıdır. Ziynet eşyası olarak kullanılır. Oniks mermeri ise; bünyesi Gerçek Oniks’e az çok benzer olmakla beraber, bileşim olarak CaCO3'ten oluşmaktadır. Kristal taneleri Aragonit'tir
Mermerin sınıflandırılması
Mermerler, oluşum esnasındaki şartlara bağlı olarak farklı mineralojik, kimyasal ve yapısal özelliklere sahip olmaktadır. Buna bağlı olarak, mermerler aşağıdaki şekilde sınıflandırılmaktadır.
Mineral tane boyutlarına göre
- İnce taneli mermer (1 mm)
- Orta taneli mermer (1-5 mm)
- İri taneli mermer (5 mm ile 1-2 cm)
Mineral bileşim ve oranlarına göre
- Memmer; %95 kalsit (CaCO3) içerir. Masif yapıda ve taneli dokuya sahiptir. Kuvars ve mika gibi diğer mineralleri içerebilir.
- Kalkşist; %60-70 kalsit içerir. Şisti yapıda ve yönlü dokuya sahiptir. Klorit, epidot, m,ka ve lepidolit gibi diğer mineralleri içerebilir.
- Spolen; %80 kalsit içerir. Şisti yapıda ve yönlü dokuya sahiptir. Flaapit, tremotil, diopsit, plajioklas ve gröna gibi diğer mineralleri içerebilir.
- Mermer-Skarn; %80-90 kalsit içerir. Masif yapıda ve taneli dokuya sahiptir. Epidot, diopsit, gröna, olivin ve plajioklas gibi diğer mineralleri içerebilir.
Yapı ve dokularına göre
- Masif mermer; kompakt görünümlü, ince ve iri tanelidir.
- Laminal mermer; renkli şeritli görünümde, ince taneli şeritler farklı mineral veya elementler içerirler.
- Şisti mermer; yapraklı yapıda ve önemli miktarda mika içermektedir.
- Breşik mermer; tekrar kırılmış ikincil minerallerle dolgulanmıştır. Ana dolgular farklı renk ve mineral içerikli olabilirler.
Jeolojik olarak
- Magmatik taşlar (Granit, diyabaz, siyenit vb.)
- Metamorfik taşlar (Hakiki mermerler, kireçtaşları vb.)
- Sedimanter taşlar (Travertenler, oniks mermerler vb.)
Magmatik kökenli taşlar
Gerçekte mermer olmadıkları halde, mermerin endüstriyel tanımı içerisinde değerlendirilen, güzel görünümlü, cila kabul eden ve yeterince büyüklükte blok elde edilebilen magmatik kökenli kayaçlardır. Bileşimlerinde kuvars, hornblend ve diğer silikatlar bulunur. Bu yüzden blok üretimleri, kesilip parlatılabilmeleri oldukça zordur. Fakat diğer mermer cinslerine göre daha dayanıklıdırlar. Granit, diyabaz, lösitli siyenit ve serpantinler Türkiye'de en çok tanınan magma kökenli mermer örnekleridir.
Granitler
Bileşimi kuvars, feldspat ve mika olan magmatik taşlardır. İçerisindeki silis miktarı %68-72 oranındadır. Tane büyüklüğü her granitte farklıdır ve rengi feldspata bağlıdır. Yüksek basınç dayanımına (1500-2000 kg/cm²) sahiptirler ve aşınmaya karşı da oldukça dirençlidirler.
Diyabazlar
Yeşil ve yeşilin tonlarında görünüme sahip sert mermerler grubunu oluşturan, derin magma kökenli yarı derinlik kayaçlarıdır. Kimyasal bileşimdeki silis oranı %45-52 arasında değişmektedir. Mineral bileşimleri proksen ve plajioklaslardan oluşmaktadır. Hiçbir zaman kuvars ve feldspatları içermezler.
Siyenitler; kabaca “kuvarssız granit” olarak bilinirler. Renkli elemanlarına göre isim alırlar. Biototli siyenit, horblendli siyenit, ojitli siyenit ve lösitli siyenit gibi. Granitlerden kuvarsın azalması ile ayrılan bu taşlar nadiren porfirik dokulu, iri veya ince tanelidirler.
Serpantinler
Olivin ve olivinli peridot, gabro ve diyabaz gibi magma taşlarının, suyun tesiri ile hidratlaşmasıyla meydana gelirler. Bazen de dolomitin sıcak SiO2'li sudan etkilenmesinden meydana gelirler. SiO2 içerikleri %45’ den azdır. Renkleri; yeşil, sarımsı, kırmızı, kahve ve siyahımsıdır. Değişik renkler nedeniyle genelde lekeli ve alacalı görünüştedirler. Oldukça yoğun ve serttirler.
Alıntı : http://tr.wikipedia.org/wiki/Mermer (Vikipedinin yandaki ilgili linkinden alıntıdır)
